Topraksız Tarım Girişimcileri Bekliyor

Toprak kullanmadan bitki yetişitiriciliği köklenme ve beslenme ortamı yaratılararak yapılan tarım çeşidi, ‘topraksız tarım’ olarak adlandırılıyor. Son yıllarda bu tarım çeşidi üreticilerin de ilgi alanında bulunuyor. Özellikle seracılıkta kullanılan topraksız tarım, geleneksel sistemlere göre daha fazla ürün alınmasının yanı sıra hasat mevsimin uzaması, bütün besin maddelerinin yeterli miktarda uygulanması ve çevreye olan etkinin minimuma indirilmesi nedenleriyle yatırımcı tarafından tercih edilen bir üretim modeli haline geldi. Başta domates olmak üzere pek çok sebze çeşidini bu tarım tekniğiyle yetiştirmek mümkün.

Antalya ve çevresinde sıklıkla kullanılan bu teknik, aynı zamanda modern seracılık kavramının da gelişmesini sağlıyor. Antalya’ da modern seracılğa örnek teşkil edebilecek nitelikteki Antalya’da özel bir firma 1981 yılından bu yana faaliyet gösteriyor. Şirketin ortaklarından Ziraat Yüksek Mühendisi Dr. Savaş Titiz, modern seracılık yapmak isteyen yatırımcılara dönük bir çalışma hazırladı. Bu çalışmada yatırımın tüm aşamaları detaylı bir şekilde anlatılıyor. Ve üreticiye üretim tekniklerinden sera kurulumuna paketlemeden pazarlamaya kadar her alanda yol gösteriliyor.

Topraksız tarım nerede yapılır?

Topraksız tarımın en verimli haliyle yapılabilmesi için yer seçiminde belli başlı kriterleirn önemli olduğu görülüyor. Başta iklim özellikleri olmak üzere, arazinin sulama suyu varlığı, uzun süreli ve sık sık kesilmeyen elektrik kaynağına yakınlık, pazara ulaşım açısından ana yollara hatta havaalanına yakınlık, varsa termal ve jeotermal enerji kaynakları, topraksız tarım yatırımı için öncelikli kriterler arasında bulunuyor.

Başlıca kriter olan iklimin öncelikle risk taşımayan bir özellikte olması çok önemli. Sık sık fırtınaya maruz kalan bölgeler cam ve plastik ile kapatılmış olan tesislerde hasar yaratabilir. Ayrıca don olmayacak bölgelerin tercih edilmesi gerekiyor. Bu nedenle çukurda kalan ve rüzgar almayan bölgeler yerine güneye bakan araziler tercih edilmeli. Ayrıca bu yıl içerisinde Antalya bölgesindeki seracılıların maruz kaldığı gibi sel baskınlarına yakalanmamak için arazinin sel yatağından uzakta olması da büyük önem taşıyor.

Proje büyüklüğü için öneriler

Sera yatırımında ilk kez yatırım yapacak olan yatırımcının minimum oranda yatırım yapması öneriliyor. Daha sonra kademeli olarak yatırım büyütülebilir.

Yatırım maliyetleri göz önüne alındığında modern cam veya plastik sera işletmelerinde minimum büyüklük 20-30 bin metrekare kapalı alan olarak düşünülmeli. Optimum işletme büyüklüğü ise işletme ve pazarlama maliyetlerini optimize etmek bakımından çiçekte 60 ila 100 bin metrekare, sebzede 100-250 bin metrekare arasında düşünülebilir.

Burada dikkat edilmesi gereken konu, optimum büyüklüğün tek başına yatırım büyüklüğü olarak düşünülmemesi gerektiği. Üretim planlamasında da üretimin optimize edilmesi düşünülmesi örneğin 50 bin metrekarelik bir alanda birim alana yatırım tutarı minimize edilmiş olabilir. Ancak bu alan üretim planlamasında biraz çiçek biraz saksılı bitki biraz sebze şeklinde bölünürse üretimin ve pazarlama optimizasyonundan bahsedilemez. Ürün deseni oluşturulurken üretim ve pazarlama kolaylığı göz önünde bulundurulmalı.

Yetiştirilen ürünler

Seralarda yetiştirilen ürüner sebzeler ve kesme çiçek çeşitleri. Sebze türleri arasında ağırlığın domateste olduğu gibi görülüyor. Başta domates olmak üzere biber, patlıcan, salatalık, kavun ve kabak ta yetiştirilen ürünler arasında yer alıyor. Ayrıca az miktarda da olsa fasulye, karpuz, marul, ıspanak, maydanoz, tere ve roka gibi ürünler de yetiştiriliyor.

Yetiştirelecek ürünler seçilirken bölgedeki üretici alışkanlıkları pazarlama şartları sera tipi ve iklim koşulları ile toprak yapısı gibi faktörleri göz önünde bulundurmak gerekiyor. Örneğin İzmir’in Menderes Bölgesi ağırlıklı olarak salatalık yetiştiriciliği, Derme ise biber yetiştiriciliği konularında alıcıların tercih ettiği bölgeler. Bunun dışında Antalya merkez ve çevresinde hemen hemen tüm ürünler bulunabiliyor. Kesme çiçekte ise sırayla gül, karanfil, lale, krizantem, orkide, lilium, gerbera, frezya, glayör ve gipsofila yetiştirililiyor.

Bu ürünlerden Türkiye’nin ihracat kaleminde yer alanlar karanfil ve gerbera. Ancak son yıllarda kesme çiçek ihracatının arttırılması amacıyla yeni türlerin ihracata yönlendirilmesi söz konusu. Gelecek dönem özellikle soğanlı çiçek türlerine talebin artması bekleniyor.

Rakamlarla Türkiye de seracılık

• Türkiye’deki sera alanı 300 bin dekar civarında
• Ortalama işletme başına sera alanı 3 dekar civarında
• Seracılıkla uğraşan aile sayısı 100 bin-120 bin arasında
• Türkiye’nin 2005 yılında AB ülkelerine yaş sebze ihracatı 394 milyon 723 bin 830 dolar
• Türkiye deki modern sera alanı bin dekar ve süratle artıyor
• Dekar başına alınan verim 8-9 aylık periyotta domates içi 35 ton, renkli biber için 15 ton

Yatırımı kredi ile yapabilirsiniz

Garanti bankası, Ziraat Bankası ve bazı bankalar tarım sektörünün finansmanını desteklemek amacıyla sera yapımına yönelik yapılan yatırımları finanse ediyor.

Yatırımcılara tahsis edilecek kredi tutarı ibraz edilecek fizibilite raporu paralelinde belirleniyor. Sera kredisi 36 aya varan vadelerde YTL ya da DEK olarak 12 aya varan vadelerle geri ödemesiz olarak kullanılabiliyor.

Metrekare maliyetleri

Oluk altı yüksekliği 4 metre olan galvaniz veya alümünyum konstrüksiyonlu camların kauçuk fitille tutturulduğu modern cam seraların, cam ve montaj dahil konstrüksiyon maliyetleri ortalama 25 ile 28 Euro arasında değişiyor.

Plastik seralarda konstrüksiyon ki buna plastik örtü ve montaj dahil maliyet seçilen konstrüksiyona, aksesuara, imalatçıya, ölçeğe ve havalandırma sistemine gore değişiklik göstermekle beraber metrekare başına ortalama 14 ile 18 Euro arasında değişiyor.

Girişimcilerin dikkat etmesi gereken noktalar

• İklim
• Arazinin sulama suyu varlığı
• Sulama suyunun kalitesi
• Elektrik kaynağına yakınlık
• Ana yola yakınlık
• İşçinin geldiği yerleşim bölgesine uzaklık
• Arazinin topografik durumu ve toprağın tarıma elverişliliği
• Toprağın kalitesi
• Modern seracılığın yapıldığı alanlara yakınlık
• Mümkünse havaalanına yakınlık
• Varsa termal ve jeotermal kaynaklara yakınlık

Modern sera yatırımı

Modern sera yatırımının dekar başına maliyeti 40 bin ile 60 bin Euro arasında değişiyor. Modern seracılığın temel nitelikleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Otomatik ısıtma
• Bilgisayar kontrollü sulama
• Topraksız kültür
• Minimum seviyede ilaç kullanımı