MUZ YETİŞTİRİCİLİĞİ
2009 Yılı muz üretim miktarı(ton) : 95 595 965
2009 yılı dünya plantain üretim miktarı (ton): 34 316 133
Plantain: Nişasta oranı şekerden yüksek, pişirilerek de yenebilen bir muz çeşididir (musa paradisiaca)
Muzun Anavatanı: Güney Çin, Hindistan ve Hindistan ile Avustralya arasında kalan adalardır.
Dünya da muz yetiştiriciliği Hindistan, Filipinler, Brezilya, Ekvador, Endonezya, Kosta rica gibi ülkelerde tropik koşullarda yapılmaktadır.
Mısır, ispanya, güney Afrika, Lübnan, Portekiz, Ürdün, İsrail, Türkiye gibi ülkelerde ise subtropik koşullarda yapılmaktadır.
Muz, tropik ve subtropik iklim kuşağında yer alan yaklaşık 100’den fazla ülkede, 10 milyon ha’lık üretim alanı ve yaklaşık 86 milyon ton üretimi ile dünya da en yüksek üretim ve ticaret hacmine sahip bir meyve türüdür.
Türkiye de muz yetiştiriciliği yoğun olarak Akdeniz bölgesinde Mersin’in Anamur ve Bozyazı, Antalya da ise Alanya ve Gazipaşa ilçelerinde yapılmaktadır.
Dünya da yetiştiriciliği yapılan muzların %41 ini Cavendish, %14 ünü gros michel, %21 ini plantain grupları ve % 24 ünü pişirilerek yenen gruplar oluşturmaktadır. ülkemizde yapılan muz yetiştiriciliğinde son 10 yıla kadar bahçe tesisinde sadece Dwarf cavendish muz çeşidi kullanılıyordu. Günümüzde ise bunun yerini Grand Nain çeşidi almıştır.
DOKU KÜLTÜRÜ İLE ÇOĞALTMA
Muzda doku kültürü ile çoğaltma tekniğinin kullanılmasının, öteki çoğaltma tekniklerine göre üstünlükleri
– Bir explanttan yılda en az 1000 bitki materyali elde edilirken, öteki klasik çoğaltma tekniklerinde yılda 4-5 bitki elde edilmeltedir.
– Genetiksel olarak daha homojen materyal elde edilmektedir.
– Herhangi bir bitkide özellik, meydana gelen yavruya aktarılır.
– Elde edilen materyaller her türlü hastalık ve zararlılardan aridir.
Muz bitkisi;
Kökler aynı kalınlıkta ve yüzlek,
Toprak altında rizom= gerçek gövde
Yaprak saplarından oluşan toprak üstündeki kısım = gövde
İri büyük yapraklar
Çiçek salkımı(dişi, hermafrodit, erkek çiçekler)
Meyve salkımı
GÜBRELEME
Bir muz plantasyonunda, yılda hektardan 50 ton ürün alındığında yaklaşık olarak topraktan 1500 kg K, 450 kg N, 60 kg P2O5 , 215 kg Ca, 140 kg Mg, 12 kg Mn, 5 kg Fe, 1,5 kg Zn-B, 0,5 kg Cu kaldırmaktadır.
Muz gübrelemesinde potasyum çok önemli bir besin maddesi olup, özellikle hevenk oluşumu ve gelişiminde etkilidir. Ortalama yılda 1500 kg/da potasyum uygulaması yapılmalıdır. Bu rakam toprağın zengin ya da fakir oluşuna göre de değişir.
TOPRAK
Muz toprak isteği bakımından seçici bir bitkidir. Derin, yani en az 2m toprak olmalı. Yetiştiricilikte derin, geçirgen ve bitki besin maddelerince zengin kumlu tınlı topraklar tercih edilir. 4-8 ph da yetişirse de 6-7 pH tercih edilmelidir.
SULAMA
Yıllık 2500 mm’lik yağış olmalı ve düzenli olarak aylara dağılmalı. Aksi halde sulama gerekir. Ayda en az 100 mm yağış veya sulama
– Damla sulama
– Düşük akışlı düşük basınçta alttan yağmurlama
Hava nemi %60 ın altına düşmemelidir.
MUZ BAHÇESİ TESİSİ
– Don olayları görülmeyen
– Kuvvetli rüzgar görülmeyen
– Sulama kaynağına yakın
– Ulaşım ve taşımaya elverişli
– Güneye bakan hafif meyilli yerlerde iyi gelişir.
– Teras yapılabilir
DİKİM
60-70 cm genişlik- 60-70 cm derinlik
DİKİM MESAFESİ
– Yetiştirilecek klonun iriliğine
– Toprağın verimliliğine
– Budama rejimine
– İşletme koşullarına
– Yabancı ot kontrolüne
– Rüzgar durumuna
– Arazinin durumuna göre değişir
3×3, 2×2, 4×4, 5×5, 6x6m
MUZLARIN DERİM OLGUNLUĞU
– 3/4 DOLGUN olacak
– Kabuk rengi koyu yeşilden açık yeşil renge döner
– Salkımda taraklar birbirine yaklaşır
– Hermafrodir ve erkek çiçekler kurur ve dökülür
MUZLARIN OLGUNLAŞTIRILMASI
– Etilen
– Asetilen
– Karpit
– 18-22 0C, % 90-95 daha sonra %85 oransal nem, 1000 ppm etilen
MUZLARIN DEPOLANMASI
– Depo atmosferinden etilen alınmalı
– KMnO4 emdirilmiş vermikülit bloklar
– Sıcaklık 12 0C- %90-95 oransal nem- yaklaşık 70 gün
MUZ ZARARLILARI
Tropik ve subtropik koşullarda zarar yapan 200 böcek, 7 akar, 17 nematod
– Muz hortumlu böceği
– Güve
– Trips
– Muz afidi
– Coleopter
– Nematod
MUZ HASTALIKLARI
– Yaprak leke
– Yaprak benek
– Panama
Kaynak: Prof. Dr. Sevgi Paydaş
