Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitleri

 

Yurdumuzun bütün bölgelerinde olduğu gibi Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde de  en önemli tarımsal faaliyetlerin başlarında bağcılık gelir. Ülkemiz yetiştirilen gerek yerli gerekse de ithal üzüm çeşitleriyle bağcılıkta önemli bir potansiyele sahiptir. Bu kapsamda Güneydoğu Anadolu Bölgesi’de yetiştirilen üzüm çeşitlerini şu şekilde inceleyebiliriz:

 

 

 

 

 

KURUTMALIK ÜZÜMLER

BESNİ

Tane şekli; orta eşitlikte palamut tanesi şeklinde uzun, oval ve iridir.

Kabuk; orta kalınlıkta, az taneli, agızda zor ezilmekte ve tane içinden zor ayrılmaktadır.

Tane içi; dolgun, etli çok gevrek ve suludur.2-3 çekirdeklidir.

Rengi , kirli sarımtrak-yeşil rengindedir.

Tepecik izi; çok küçük, kahve renkli,az öne doğru yatık ve az dışarıya çıkıktır.

Tat; gevrek etli, sulu ve çok tatlıdır.

Tane sapı şekli; uzun, orta kalınlıkta,az kıvrımlı, üzeri büyük ve sık kahve rengi benekli olup tane ile bağlantıları sağlamdır.

Çekirdek tipi; Vinifera tipinde  şekli geniş, uzunca ve yassı, kısmende tombulca, uzun ve sivri boyunlu, uçları karın tarafına doğru yatık bir eğiklikle kesik olup çift sivri uçludur. Şalaz şekli; orta büyüklükte yumurta şeklinde, çekirdek tepesine doğru kaymış, etrafı az çukur  kenarları yüksekçe bir halka ile çevrilmiş olup ortası çukurcadır. Üzeri fazla kumludur. Sırt çukuru, geniş fakat az derindir.

Açık kahve renklidir.

Büyüme: zayıf-orta olup omcalar yatıktır.

Verimlilik:  az olup her omcadan ortalama 3kg. ürün alınmaktadır.

Kullanma şekli: kuruluk ve kısmende ilk turfanda sofralıktır.

Erken yetiştirilen üzümler arasındadır.

Yetiştirilği yer GAZİANTEP Beylik bağlarıdır.

 

SOFRALIK ÜZÜMLER

DIMIŞKI

Tane şekli

Çok büyük ve çok uzun, eşit uçları kütlece koni şeklinde. Rengi sarımtrak-yeşil renktedir.

İrilik

Çok iri ve gösterişli olup tartılan 100 tanesinin ortalama ağırlığı 735gr dır.

Kabuk

Kalınca, yumuşak, tane içinden kolaylıkla ayrılmakta ve ağızda kolay ezilmektedir.

Tepecik izi

Orta büyüklükte, açık kahve renginde, az öne doğru yatık ve dışarıya orta büyüklükte çıkıktır.

Tane içi

Dolgun etli, üzeri hafif beyaz sinirli, orta suludur.

Sulu ve tatlı olup yemesi çok iyiyidir.

Çekirdek tipi

Vinifera tipinde. Orta uzunlukta fakat çok geniş ve çok kabarık, yuvarlakça, tombul ve çok kısa boyunlu olup uçları çok dik ve eğiklikle karın tarafına doğru kesiktir. 100 çekirdeğinin ortalama ağırlığı 6,506gr dır.

Şalaz şekli

Tam ortada, koni şeklinde, sivri ucu sırt çukuruna doğru uzanmış, etrafı çukur kendisi yüksekçedir. Üzeri çok kumludur.

Rengi açık kahve renklidir.

Büyüme: çok kuvvetli ve iyi olup omcalar orta yüksekliktedir.

Verimlilik: çok iyi olup her bir omcadan ortalama 10-12 kg ürün alınmaktadır

Kullanma şekli: kuruluktur.

Yetiştiği yer: GAZİANTEP Aşağı beylik bağları

HÖNÜSÜ

Tane şekli

Çok büyük ve uzun, saydamca, elips ve kısmende uzun yumurta şekillerindedir.

İrilik

İri olup 100 tanesinin ağırlığı 465gr dır.

Kabuk

İnce, saydam, orta taneli, ağızda zor ezilmekte ve tane içinden kolaylıkla ayrılmaktadır.

Tane içi

Dolgun, gevşek etli, üzeri ince sinirli ve az suludur. Rengi sarımtraktır.

Çekirdek sayısı; çoğunlukla3-4 ve pek azda 2 dir. Çekirdekler tane içinde kolaylıkla ayrılmaktadır. Yumuşak etli, az sulu ve orta tatlıdır.

Tepecik izi

Küçük, kahve renkli, etrafı hafif çukur, az öne doğru yatık ve az dışarıya çıkıktır.

Çekirdek tipi

Vinifera tipinde. Orta büyüklükte ve genişlikte sırt kısmı hafif yukarıya doğru kalkık, bıyun orta uzunlukta, uçları karın tarafına doğru kesik ve çift uçludur.

Şalaz şekli

Çekirdeğe göre küçük, tam ortada, elips şeklinde, etrafı çukur, kenarları yüsekçe bir halka ile çevrilmiş olup ortası çukurdur. Üzeri kumsuz olup yalnız kenar halkasının üzeri kumludur.

Rengi kırmızımtırak-kahve renklidir.

Büyüme: orta kuvvet olup omcalar daima dik büyümektedir.

Verimlilik: orta olup her bir omcadan ortalama 4-5 kg ürün alınmaktadır.

Kullanma şekli: sofralıktır.

Yetiştiği yer: GAZİANTEP Aşağı beylik bağları

MUHAMMEDİYE

Tane şekli

Çok büyük, eşit ve düzenli yuvarlaktır. Çok iri olup 100 tanesinin ortalama ağırlığı 600 gr dır.

Kabuk

İnce, gevrek, tane içinden ayrılmamakta fakat ağızda kolay ezilmektedir.

Tane içi

Dolgun, gevrek etli, sıkı yapılı ve çok suludur. Çekirdek sayısı çoğunlukla 3-4 kısmende 2 çekirdekli olup çekirdekler tane içinden kolay ayrılmaktadır. Çok tatlıdır. Yemesi çok iyiyidir.

Çekirdek tipi

Vinifera tipinde. Uzunca, orta genişlik ve yükseklikte, sırt kısmı hafif yukarıya kalkık, uzun boyunlu olup karın tarafına doğru yatık olarak kesik, çift uçludur.

Şalaz şekli

Büyükçe hafif çekirdek tepesine doğru kaymış, yumurta şeklinde, sivri ucu sırt çukurunun içine doğru uzanmış, etrafı çukur olup kendisi yüksektedir. Üzeri az kumludur.

Rengi kirli pembedir.

Büyüme: omcalar orta büyüklükte olup daha çok yatıkçadır.

Verimlilik: iyi olup her bir omcadan ortalama 8 kg ürün alınmaktadır.

Kullanma şekli: sofralıktır.

Yetiştiği yer: GAZİANTEP Aşağı beylik bağları

 

ŞARAPLIK ÜZÜMLER

DÖKÜLGEN

Tane şekli; çok büyük, yumurta şeklinde, hafif puslu ve saydam eşit büyüklüktedir.

İrilik; orta irilikte olup tartılan 100 tanesinin ortalama ağırlığı 300gr.dır.

Kabuk; orta kalınlıkta, ağızda zor ezilmekte ve tane içinden ayrılmamaktadır.

Tane içi; dolgun etli ve çok suludur. Renksizdir. Çekirdek sayısı; çoğunlukla 1-2 çekirdekli çok az da 3 çekirdeklidir. Çekirdekler tane içinden kolay ayrılmamaktadır.

Tepecik izi; büyükçe, açık kahve renkli, öne doğru yatık ve fazlaca dışarıya çıkıktır.

Tat; gevşekçe etli, çok sulu ve çok tatlıdır.

Çekirdek tipi; Vinifera tipinde. Şekli; uzunca ve kalınca fakat çok geniş, büyükçe, sırt kısmı yassı, çoğunlukla yukarı kalkık ve az kavisli, kısa fakat kalınca boyunlu olup uçları yukarıdan karın tarafına doğru az yatık bir şekilde kesiktir

Şalaz şekli; küçük, köşeli yuvarlak, az çekirdek tepesine doğru kaymış, etrafı çukur, kendisi kabarık ve yüksektir. Üzeri kumludur. Sırt çukuru enlice fakat az derindir.

Damar şekli; ince, dar ve uzun olup çekirdek ucundan sırt çukurunun ortasına kadar uzanmaktadır. Rengi; koyu kırmızı-kahve renklidir.

Büyüme: Çok kuvvetli olup omcalar orta yükseklikte ve daha ziyade yayvan büyümektedirler.

Verimlilik: Çok olup bir omcadan ortalama 8-10 kg ürün alınmaktadır.

Kullanma şekli: Pekmezlik, şirelik, şaraplık ve aynı zamanda az miktarda da kuruluktur.

Yetiştiği yer: GAZİANTEP Aşağı beylik bağları

HOROZ KARASI

Tane şekli; çok büyük, üzeri beyaz puslu, eşit uzun yumurta ve palamut tanesi şeklindedir.

Rengi; üzeri hafif puslu, koyu morumtırak-siyahtır.

Çok iri olup 100 tanesinin ortalama ağırlığı; 585 gr.dır.

Kabuk; kalın, sert ve telsel yapılı az taneli, ağızda zor ezilmekte ve tane etinden kolay ayrılmaktadır.

Tane içi; dolgun, etli ve orta suludur. Çekirdek sayısı 2-3 pek azda 1 ve 4 dür. Çekirdekler tane etinden kolaylıkla ayrılmaktadır.

Tepecik izi; taneye göre çok küçük, kahve renkli, etrafı çukur olup dışarıya çıkıktır.

Tat; etli, orta sulu, açık ve tatlıdır.

Çekirdek tipi; Vinifera tipinde. Şekli büyük, tombul, uzun boyunlu, sivri uçlu olup, uçları karın tarafına doğru yatık bir eğiklikle kesik ve çift uçludur.

Şalaz şekli; orta büyüklükte, çok az çekirdek tepesine doğru kaymış, yuvarlağımsı şekilde etrafı az çukur, kenarları yüksekçe bir halka ile çevrilmiş olup ortası çukurdur.

Üzeri çok kumludur, sırt çukuru geniş ve derincedir.

Rengi ; açık kahve renklidir.

Büyüme: Çok kuvvetli olup omcalar çoğunlukla yanlara doğru gelişmekte ve orta yüksekliktedirler.

Verimlilik: İyi ve çok olup bir omcadan ortalama 8-15 kg.ürün alınmaktadır.

Kullanım şekli: Kuruluk be özgülükle şaraplıktır.

Yetiştiği yer: GAZİANTEP Beylik bağları.

KABARCIK

Tane şekli; yuvarlak, düzenli ve eşittir.

Yeşilimtrak-açık sarı yeşil renge sahiptir.

Orta irilikte olup 100 tanesinin ağırlığı 375 gr.dır.

Kabuk; ince, çok az taneli, ağızda ezilmekte fakat erimemektedir; tane içinden kolaylıkla ayrılmakta, saydam ve ince olduğundan tane içindeki sinirler belirik şekilde çekirdekler ise koyu bir gölge halinde görünmektedir.

Tane içi; dolgun, yumuşak ve gevşek yapılı, çok suludur. Çekirdek sayısı 2-3 olup pek az olarakta 4 dür.

Tadı; yumuşak, çok sulu ve çok tatlıdır.

Çekirdek tipi; Vinifera tipinde. Şekli; küçük, yassı, tombul, kısa boyunlu, uçları karın tarafına doğru dik bir eğiklikle kesik olup sivrice uçludur

Şalaz şekli; büyük ve uzunca, yumurta şeklinde, az çekirdek tepesine kaymış olup sırt çukuruna yakın olan ucu daha sivrice olup etrafı çukurdur. Üzeri kumludur.

Damar şekli; dar, uzun, çekirdek ucundan sırt çukuruna kadar uzanmakta ve sırt çukurunda biraz daha kalınlaşarak kabarcık bir şekli aldıktan sonra sırtta şalazın sivri ucu ile birleşmektedir.

Rengi; açık kahve rengindedir.

Büyüme: Kuvvetli ve iyi olup omcalar yatıktır.

Verimlilik: Çok iyi olup her omcadan ortalama 5-10 kg. ürün alınmaktadır.

Kullanma şekli: Şire, pekmez ve şaraplıktır.

Yetiştiği yer: GAZİANTEP Battal büyük bağları

RUMİ

Tane şekli; büyük, düzenli ve eşit, az uzunca yuvarlaktır.

İrilik; orta irilikte olup tartılan 100 tanenin ortalama ağırlığı 380 gr.dır.

Kabuk; ince, tane içinden kolay ayrılmakta ve ağızda kolay erimektedir.

Tane içi; dolgun, üzeri hafif çok ince beyaz sinirli, etli, çok sulu ve çok tatlı.

Saydam renktedir. Çekirdek sayısı; çoğunlukla 3-4 pek azda 1-2 dir.

Tepecik izi; çok küçük, koyu kahve renkli, etrafı hafif çukur, az dışarıya çıkıktır.

Tat; etli, çok sulu ve çok tatlıdır.(Kokulu Rumi nin bütün nitelikleri aynı olup bundan farkı yendiği zaman güzel ve kendine has bir kokusunun bulunmasıdır.)

Çekirdek tipi; Vinifera tipinde. Şekli orta uzunlukta, genişçe ve kalınca, sırt kısmı düz, kısa fakat enli ve kalınca boyunlu, uçları dikçe bir eğiklikte karın tarafına doğru kesik ve arası çok az açık çift uçludur.

Şalaz şekli; az çekirdek tepesine doğru kaymış, çok büyük, yumurta şeklinde, etrafı çukur, kendisi yüksekte olup fazla kabarık ve damarla birleşmiştir. Üzeri kumludur. Sırt çukuru dar ve az derindir.

Damar şekli; enlice, kabarık ve çok uzun olup çekirdek ucundan sırt çukuruna kadar bu şekilde uzanmakta, sırt çukurunda daha kalınlaşarak ve daha kabarık bir şekli alarak sırtta şalazla birleşmekte ve şalazın kenarında  toplu iğne başı şeklinde bir şişkinlik yaparak sona ermektedir.

Büyüme: Kuvvetli ve iyi olup omcalar yarı diktir.

Verimlilik: İyi ve çok olup her bir omcadan ortalama 8 kg.ürün alınmaktadır.

Kullanma şekli: Pekmezlik ve kuruluktur.

Yetiştiği yer: KİLİS Tibil bağları.

SERGİ KARASI

Tane şekli; eşit ve düzgün keçi memesi veya koni şeklindedir.

Rengi; üzeri hafif beyaz puslu, koyu morumtırak-siyah dır.

İrilik; iri ve büyük olup tartılan 100 tanenin ortalama ağırlığı 455 gr. Dır.

Kabuk; orta kalınlıkta, çok taneli, etli, ağızda ezilmekte fakat erimemektedir. Tane içinden zor ayrılmaktadır.

Tane içi; dolgun etli ve suludur. Çekirdek sayısı 3-4 olup küçük tanelerde ise 1 ve 2 dir. Çekirdekler tane içinden zor ayrılmaktadır.

Tepecik izi; orta büyüklükte, kahve renkli, öne doğru yatık ve fazla dışarıya çıkıktır.

Tat; yumuşak etli, sulu ve kekremsi tatlıdır.

Çekirdek tipi; Vinifera tipinde. Şekli; büyükçe, tombul, genişçe, yassı kısa ve ince boyunlu, uçları karın tarafına doğru eğilmiş olarak kesik ve çift uçludur.

Şalaz şekli; büyükçe ovalimsi ve bir tarafı açık at nalı şeklinde, çekirdek tepesine doğru fazlaca kaymış, kenarları yüksekçe bir halka ile çevrilmiş, dış ve iç çukurdur.

Üzeri fazla kumludur.

Damar şekli; dar, ince, uzun olup çekirdek ucundan sırt çukurunun ortasına kadar uzanmaktadır. Rengi açık kırmızımtırak-kahve renklidir.

Büyüme: Kuvvetli ve iyi olup omcalar orta yükseklidir.

Verimlilik: Çok iyi olup her omcadan ortalama 8 kg. ürün alınmaktadır.

Kullanma şekli; Kuruluk ve şaraplıktır.

Yetiştiği yer: GAZİANTEP Battal büyük bağları