Gıda Güvenliği
TÜKETİCİ, SATICI VE KONTROLÖR ELELE !
5179 Sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun kapsamında, gıdaların uygun teknik ve hijyenik şartlarda üretilmesi, tüketiciye kaliteli ve güvenli gıda sunulması ve halkın gereği gibi beslenmesi esas alınmıştır.
Gıda Güvenliği Nedir?
Gıdalarda olabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik her türlü zararın ortadan kaldırılması için alınan tedbirler bütünüdür.
Çiftlikten Sofraya Güvenli Gıda Nedir?
Birincil üretim aşamasından başlayarak çiftlikten sofraya, tüketiciye ulaşana kadar geçen sürede fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskleri taşımayan gıdadır.
1. BİRİNCİL ÜRETİM AŞAMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:
Bitkisel Üretim:
• Bitkisel üretimde, ürün için tavsiye edilen ruhsatlı ilaç, yeterli dozda, uygun aletle, uygun zamanda kullanılmalıdır.
• İlaçlama ve hasat arasındaki süre, gıda güvenliği için çok önemlidir. Son ilaçlama ile hasat arasında geçmesi gereken süreye mutlaka uyulmalıdır.
• İzlenebilirliğin sağlanması için kullanılan ilaçlar, hasat aralıkları vb. hususlar bitkisel üretim aşamasında kayıt altına alınmalıdır.
• Bakım, sulama, gübreleme gibi bitki yetiştirme teknikleri uygulanırken ürüne olumsuz etki yapmamasına dikkat edilmelidir.
Hayvansal Üretim:
• Hayvan sağlığı için Bakanlıkça izin verilen ilaçlar, önerilen dozda kullanılmalıdır.
• Veteriner ilaçları, veteriner hekim reçetesi olmadan kullanılmamalıdır.
• Hayvanların aşıları düzenli vezamanında yaptırılmalıdır.
• Hayvan hastalıkları ve sebebi belli olmayan hayvan ölümleri derhal İl/İlçe Tarım Müdürlüklerine ya da köy muhtarına bildirilmelidir.
• Hayvanların nakil ve ithalat işlemlerinde resmi veteriner hekim tarafından düzenlenmiş Veteriner Sağlık Raporu aranmalıdır.
• Hayvanların ahır ve ağılları ile taşıma araçlarının uygun şartlarda olmasına ve temizliğine özen gösterilmelidir.
• İzlenebilirliğin sağlanması için yem, veteriner ilaçları ve aşılara ilişkin kayıtlar tutulmalıdır.
2. SANAYİCİNİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR:
• Sanayici, ithal ettiği, ürettiği, işlediği, imal ettiği veya dağıtımını yaptığı gıdanın gıda güvenliği şartlarına uymaması durumunda, ürününü pazardan geri çekmek ve bu konuda yetkili mercileri bilgilendirmek zorundadır.
• Gıda maddesinin toptan veya perakende satış ve/veya dağıtım faaliyetlerinden sorumlu kişiler, gıda güvenliği şartlarına sahip olmayan ürünleri pazardan geri çekmek, yetkili merciler tarafından alınan tedbirler ile ilgili olarak işbirliği yapmak, gıdanın izlenebilirliğine katkıda bulunmak zorundadır.
• Gıda üreten işyerlerinin çalışma izni alması ve bunu takiben üretecekleri ürünler için Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ndan üretim izin belgesi alması gerekmektedir.
• Üretilen ürünler gıda güvenliği şartlarını sağlamalıdır.
• İyi hijyen uygulamaları takip edilmelidir.
• İşyerinde izlenebilirliğin sağlanması amacıyla gerekli kayıtlar tutulmalıdır.
• HACCP temel gereklilikleri uygulanmalıdır.
• Personelin hijyen eğitimi sağlanmalıdır.
• Ürünler, gıda güvenliği ve kalitesine uygun olarak üretilmeli ve tüketiciye uygun koşullarda sunulmalıdır.
3. DEPOLAMA VE DAĞITIMDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:
• Dağıtıcı; ithal ettiği, depoladığı, nakil veya dağıtımını yaptığı gıda maddelerinin Türk Gıda Mevzuatı şartlarına uygun olmasından sorumludur.
• Dağıtıcı; dağıtım ve depolama esnasında ürünü gıda güvenliği şartlarını sağlayacak şekilde muhafaza etmelidir.
• İzlenebilirliğin sağlanması için gerekli kayıtlar tutulmalıdır.
• Riskli ürünlerde (et, süt ürünleri vb.) dağıtım esnasında soğuk zincirin bozulmamasına dikkat edilmelidir.
• Dağıtılan ürünlerin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’ndan üretim izni almış olmasına dikkat edilmelidir.
4. SATIŞ YERİNİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR:
• Satışa sunulan ürünlerde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca verilen üretim izin tarih ve numarasının, ithal ürünlerde ise Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın ithalat izin tarihi ve numarasının ürün etiketinde belirtilmiş olmasına dikkat edilmelidir.
• Üretim izni veya ithal izni olmayan ürünlerin satışa sunulması yasaktır.
• Satışa sunulan ürünlerin son tüketim tarihinin geçmemiş olmasına dikkat edilmelidir.
• Dökme olarak satışa sunulan gıdalar mevzuatına uygun olarak etiketlenmelidir.
• Satış koşulları, asgari teknik ve hijyenik özellikleri sağlamalı ve üründe bozulmaya yol açmamalıdır.
• Gıda güvenliği şartlarını taşıyan ürünler satışa sunulmalı ve ürünlerin bu şartları devam ettirmesi sağlanmalıdır.
• Ürüne özel depolama, ambalajlama ve taşıma kurallarına uyulmalıdır.
• İşyerinde izlenebilirliğin sağlanması için gerekli kayıtlar tutulmalıdır.
• Soğukta saklanması gereken ürünler için özel önem gösterilmeli, dondurucu kabin veya buzdolaplarının periyodik bakımları (termometre kontrolü, soğutucu panellerin temizliği vs.) yapılmalıdır.
• Personele hijyen eğitimi verilmelidir.
5. TÜKETİCİNİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR:
GIDA MADDESİ SATIN ALIRKEN !…
Etiket Bilgilerini Dikkatle Kontrol Edin…
Gıda etiketinde ürünün adlandırılmasına dikkat edilmeli ve içindekiler bölümü incelenmelidir.
Satın alınmak istenen ürünün özellikleri etiket bilgileri ile karşılaştırılmalıdır. Örneğin; meyve suyu, meyve nektarı ve meyve aromalı içecek aynı şey değildir. Tıpkı tavuk, hindi ve dana etinden yapılan salam, sosis ve sucuğun aynı gıda maddesi olmadığı gibi… Yine %40 yağ içeren ürünle %20 yağ içeren ürün aynı şey değildir.
Üretim İznine veya İthalat İznine Dikkat Edin…
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca verilen üretim izin tarih ve numarasının, eğer ürün ithal ise Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın ithalat izin ve numarasının etikette yazıyor olmasına dikkat edilmelidir.
Son Tüketim Tarihini Kontrol Edin…
Ürünün ambalaj üzerindeki son tüketim tarihi ve raf ömrü dikkatle okunmalıdır. Son tüketim tarihi geçmiş olan ürünler alınmamalı ve bu ürünler için satıcı uyarılmalıdır.
Son tüketim tarihi geçmiş olan veya üretim izni olmayan ürünleri satan satış yerleri, Tarım İl/İlçe Müdürlüklerine bildirilmelidir. Gıdalar, uygun koşullarda muhafaza edilmeli, hazırlanmalı ve tüketilmelidir.
Ambalaj Kontrolü Yapın…
Bozulmuş, bombaj yapmış, şişmiş, delinmiş, sızıntı yapmış ambalajlı gıdalar, risk taşıyabileceğinden satın alınmamalıdır.
Muhafaza Şartlarını Kontrol Edin…
Etiket üzerindeki uyarılara dikkat edilmeli ve her ürünün kendine özgü muhafaza şartlarında (sıcaklık, nem, ışık, vb…) satışa sunulup sunulmadığı kontrol edilmelidir. Raflardaki Sıcaklığı Kontrol Edin…
Soğukta muhafaza edilen gıda maddelerinin uygun şartlarda soğutulduğundan emin olunmalıdır. Varsa soğutucu ve dondurucudaki sıcaklık ölçerler kontrol edilmelidir. Dondurulmuş gıdalarda soğuk zincirin kırılmamasına dikkat edilmelidir.
Açıkta Satışa Sunulan Gıdaları Satın Almayın…
Taze meyve ve sebzeler ile teknik ve hijyenik koşullara uygun olarak satılan dökme gıdalar hariç, açıkta satılan ambalajsız gıdalar satın alınmamalıdır.
Gıdaların Evde Muhafazası ve Kullanımı!…
• Et ve et ürünleri ile süt ve süt ürünleri buzdolabı koşullarında 0-4 derecede muhafaza edilmelidir.
• Pişirilmiş gıdalar hemen tüketilmelidir. Daha sonra tüketilecek olanlar hızla soğutulmalı, buzdolabında 4-7 derece arasında muhafaza edilmeli ve tüketilecek miktar kadarı ısıtılmalıdır. Pişmiş gıdaların tekrar tekrar ısıtılmasından kaçınılmalıdır.
• Gıdaların yıkanıp temizlenmesi deterjan gibi temizlik maddeleriyle yapılmamalı, yıkamada sadece bol akar su kullanılmalıdır.
• Gıdaların pişirilmesinde dış yüzeyin olduğu kadar içinin de pişmiş olmasına dikkat edilmeli, ancak aşırı pişirmekten de kaçınılmalıdır.
• Sebze ve meyvelerin yıkama işlemi doğramadan önce yapılmalıdır. Aksi taktirde vitaminler kaybolacaktır.
• Küfl enmiş, çürümüş, bozulmuş gıdaların hiçbir bölümü tüketilmemelidir. Çünkü küfl enme, çürüme ve bozulma gıdanın bütününü olumsuz etkilemektedir.
• Yumurtalar buzdolabında diğer gıdalar ile temas etmeyecek şekilde, yıkanmadan muhafaza edilmeli, pişirilmeden hemen önce mutlaka yıkanmalıdır.
• Meyveler kesildikten veya suyu sıkıldıktan hemen sonra tüketilmelidir. Aksi taktirde vitamin değeri önemli ölçüde azalacaktır.
• Kuru gıdalar karanlık, serin, kuru ve hava akımı olan yerde muhafaza edilmelidir.
• Dondurulmuş ürünler tüketileceği zaman buzdolabında 4-8 derecede çözündürülmeli, bir kez çözündürülen ürün bir daha dondurulmamalıdır. Dondurulmuş ürünlerin satın alınması, taşınması ve evdeki dondurucuda muhafaza edilmesi sırasında ürünün çözündürülmemesine dikkat edilmelidir.
• Steril (UHT süt gibi) ve pastörize ürünler açıldıktan sonra mutlaka buzdolabında muhafaza edilmeli ve kısa sürede tüketilmelidir.
• Mutfak hijyenine dikkat edilmeli, uygun malzemeden yapılmış mutfak eşyası kullanılmalıdır. Tahta malzemeler hijyenik açıdan risk taşımaktadır.
Çapraz bulaşmaya yol açmaması için çiğ tüketilecek gıdalar, riskli gıdalar ve pişirilecek gıdalar için ayrı ayrı mutfak ekipmanı
kullanılmalıdır.
• Buzdolabında muhafaza edilen ürünlerin ağzı kapalı olmalı ve birbiri ile temas etmesi önlenmelidir.
• Kullanılan tuzun, iyotlu tuz olmasına, ve ağzı kapalı, ışık geçirmeyen kaplarda muhafaza edilmesine ve yemek piştikten sonra ilave edilmesine özen gösterilmelidir.
Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü
KKGM
