Aşılama Ve Aşılama Metodları

AŞILAMA

Aşılama,iki çeşit bitki parçası ele alınarak bir bitkiymiş gibi kaynaşmasını ve büyümesini sağlamak için yapılan birleşme tekniğidir.

Aşılama,bitkilerde uygulan bir çeşit tohumsuz üretme şeklidir.Çoğaltılması istenen bitkinin çeşitine aşı kalemi denilen bir anaç ile diğer bitkinin üzerine yerleştirilip tutturulması olayıdır.

Meyve çeşitlerinde bu olay tohumla yapıldığından çeşit karakterini kaybeterek yabanileşmeye yönelmektedir.Bunun içinde aşılma en çok kullanılan yöntemdir.Üretilmesi istenen meyvenin daha kaliteli,hastalıkları karşı korunabilen meyve çeşitlerini aşılama yoluyla çogaltım imkanı sağlanmaktır.

ANAÇLAR

Tohumdan elde edilen ’Generatif anaç’:çelik daldırma kök sürgünleri vb. bitki parçasından oluşan anaçlara ise Vegetatif anaçlar(klon anaçlar) denilmektedir.

Genelde tohum:tozlanma ve döllenmeyle oluşan ve homojen değil heterojen niteliktedir.Bunlar çimlendiklerinde tozları yada çöğürleriyle oluşturmaktadır.Kültür çeşitinin tohumlarından oluşan yeni bitkilere yoz,yabani tohumlarına da çöğür adı verilmektedir

ANAÇLARIN ÖZELLİKLERİ

-Kuvvetli gelişirler.

-Üzerine aşılı çeşidi geç meyveye yatırır

-Bol ürün alınmakta olup,standart yoktur

Çöğür anaçlar tohumdan elde edildiğinden kalıtsal yapısı heterozigottur.Alındığı çeşidin özelliği tohumlarda kaybolur ve Çoğunluğunda yozlaşma meydana gelir.

Heterozigot yapısından dolayı standart ağaçlar oluşmaz ve aşılanmada da bir örnek meyva alınamaz.

Ağaçlarda:

-Soğuğa-sıcaklığa

-Hastalık zararlılara dayanımı farlı,habitüsü farlı olur.

Kuvvetli kök oluştururduklarından topraktan su ve organik madde alımları yüksektir.

Toprağa tutunumu kuvvetlidir.

Stres koşullarına dayanıklıdır

Tohumdan oluştugu için virüs hastalıkları tehlikesi taşımazlar.

Vegatatif(Klon) Anaçların özellikleri(Avantaj-dezavantajlrı)

Dikimin2. ve 3. yılından itibaren üzerine aşılanan meyve çeşidi yatar,yatırım masraflarının geri dönüşümü için kısa süre gereklidir.Buna gençlik kısırlığı adı da verilir.

Homojen ağaçlar oluşacagından ve bodurluk sağlanacağından işçilik masrafları düşer ve üretim maliyeti azalır

Ürünün kalitesi çoğalır

Ağaçların ekonomik ömrü kısadır.(15-25 yıl)

Neden Aşılama Yaparız?

-Tür ve çeşidin ismine göre üretimi

-Başka ve kolay metodlarl çoğaltılmayan çeşitlerin kalkmasına engel olmak

-Büyük ağaçların çeşidini değiştirmek

-Virüs hastalıklarının incelenmesi için aşı yapmak

Bazı anaçlardan yararlanabiliriz

Kaç Çeşit Aşı Vardır?

1-Göz Aşıları

2-Kalem aşıları

Göz Aşısı

Odun dokusu bulunan veya bulunmayan küçük bir kabuk parçasıyla üzerinde bulunan tek bir göz ile yapılan aşılara göz aşısı denir.Sadece yongalı göz aşısı metodun da,kabuk parçasının altında oldun dokusu bulunur.

Meyva  ağaçlarında çoğaltılmasında kalem aşılama tekniği daha çok uygulanmaktır.Göz aşısı ise küçük fidanlarda uygulanmaktır.Yapıldıkları zamana göre sürgün ve durgun aşı olmak üzere ikiye ayrılır

Sürgün göz aşısı:Göz anaca takıldığı yıl uyanır ve aynı yıl sürgün verir.şıya göre myıs sonu veya haziranın ilk haftası baslanır ve temmuzda devam edilir.Kışın zarar görme tehlikesi de vardır.

Durgun göz aşısı:Anaç üzerine takılan göz,aynı yıl tutar fakat kışa uyanmayıp,ertesi ilkbaharda sürer.Kış soğukları geçen yerlerde uygulanmaktadır.Durgun göz aşısı,yaz sonlarında yapılır

Göz aşısının yapılışı:

Toprak seviyesinden 15cm yükseklikten itibaren,aşı çakışının ucu ile  anacın kabuğu T şeklinde kesilerek,kesik kısım iki kenarındaki kabuk,aşı çakısının tırnağı ile yerinden kaldırılır.

Göz aşısının tutunup tutunmayacağı aşıdan 15-20 gün sonra belli olur.

Göz Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Bitkinin kabuk vetme zamanı kullacak göz aşısı metodunu tayin eder.zamanlara göre göz aşıları

-İlkbahar göz aşısı(erken sürgün göz aşısı)

-Haziran(geç sürgün) aşısı

-Sonbahar göz  aşısı(durgun göz aşısı)

Göz Aşısı Metotları Nelerdir?

T Aşısı (Kalkan Aşısı): 6 mm-2,5 cm çapındaki anaçlara büyüme devresinde uygulanır. Topraktan 5-25 cm yükseklikte yapılır. Anaç T şeklinde kesilir. Göz kalkan şeklinde odunlu veya odunsuz olarak kesilir. Anaçta açılan T içerisine yerleştirilir. Hava almayacak şekilde bağlanır. Macunlanmaya gerek yoktur. Aşı bağı 15 gün sonra kesilir.

Ters T Aşısı:Yağmurlu bölgelerde yağmur sularının açılan T içerisine girmemesi ve enfeksiyon meydana gelmemesi için ters T aşısı yapılır.

Yama Göz Aşısı:

Dikdörtgen şeklinde bir kabuk parçasının anaçtan kesilip çıkarılması ve bunun yerine üzerinde bir göz bulunan ve çoğaltılacak çeşitten alınan aynı büyüklük ve şekildeki bir kabuk parçasının anaç üzerine yerleştirilmesidir. Genellikle T göz aşısının başarısız olduğu tür ve çeşitlerde uygulanır. Bu aşıda başarılı olmak için gece ve gündüz ısı farkının az olduğu dönemler seçilmelidir. Aşı çabuk yapılıp, çabuk bağlanmalıdır.

Flüt Göz Aşısı: Bu aşı esas olarak yama göz aşısına benzer. Ondan farkı anaçtan çıkarılan kabuk parçasının gövdeyi hemen tamamen kuşatacak şekilde büyük alınmasıdır.

Yongalı Göz Aşısı: Bu aşı metodu ilkbaharda büyüme başlamadan önce veya yaz aylarında su noksanlığı veya başka bir sebeple büyümenin durduğu hallerde kabuğun odundan kolayca ayrılamadığı zamanlarda yapılır. En önemli nokta anaçta açılan T ye yongalı gözün çok iyi yerleştirilmesi ve çok iyi bağlanmasıdır.

Kalem Aşısı Nedir?

Taze kesilmiş anaçla taze kesilmiş kalemin kombiyum bölgelerinin üstüne gelecek şekilde sıkıca temas ettirilerek anaç ile kalem arasında bir bağlantı kurulması ile yeni bir bitki meydana gelir. Bu tür aşılara kalem aşısı adı verilir. Kalem aşıları ilkbaharda yapılır.

Kalem Aşısı Metodları

1.Dilcikli aşı (Ingiliz aşısı)

2.Gaga aşısı

3.Çoban aşısı

4.Yarma aşı

5.Köprü aşı

6.Kenar aşı

7.Kakma aşı

8.Kemer aşısı

Kalem aşıları

Göz aşısı yapılamayacak kadar kartlaşmış olan meyve ağaçlarına kalem aşıları yapılır. Kalem aşılarında, üzerinde 2-3-4 göz bulunan bir dal parçası (kalem) kullanılır. Kalem aşılarının yapılış şekillerine göre çok çeşitleri vardır. Pratikte en çok kullanılanları; kakma aşı, çoban aşısı, yarma aşı ve İngiliz aşısıdır.

Dilcikli Aşı:

6 mm ile 1.2 cm çapında küçük anaçların aşılanmasında kullanılır. Bu aşının yapılabilmesi için anacın ve kalemin aynı kalınlıkta olması gerekmektedir. Bu aşıda kalemde ve anaçta aksi yönlerde olmak üzere 2.5-6 cm uzunluğunda pürüzsüz bir kesim yapılır. Bu kesitin üzerinden birer dilcik kesilir ve bundan sonra anaç kalemin dilleri birbirinin içine sokulur, macunlanır, sarılır ve bağlanır.

Kenar Aşı (Yan Aşı): Birçok çeşidi vardır. Esası kalemin kendinden kalınanacın yan kısmına yerleştirilmesidir.

Kakma aşı

Fidanlarda, gözden yapılmış, göz aşılarının tutmayanlarına ilkbaharda kakma aşı yapılır. Kakma aşı en çok baş parmak kalınlığındaki anaçlara uygulanmaktadır. Aşılanacak anacın tepesi, toprak seviyesinden itibaren bir karış yükseklikten hafif meyilli olarak kesilir. Anacın tepesinin daha yüksek tarafında iki bıçak kesimi ile (V) şeklinde bir oluk açılır. Aşı kaleminin ucu anacın oluğuna uyacak şekilde yontulur, hazırlanan kalem, anacın oluğu içerisine, anaçla kalem kabukları birbirine denk gelecek şekilde yerleştirilir; rafya ile iyice bağlanır ve yara yerleri aşı macunu ile hava almayacak şekilde sıvanır.

Çoban aşısı

Çoban aşısı, kalınlaşmış anaçlara tatbik edilir. Anaç düzgün olarak kesilir ve üzeri perdahlanır. Kalemler 10-15 santim boyunda 2-3 gözlü olurlar. Kalemin en altındaki gözün karşı tarafından, bir taraflı olarak yontulur ve üzerinde oturmayı kolaylaştırmak için, kertik yapılır. Hazırlanmış kalem, evvelce kuru kalemle anacın kabuğu içerisinde açılmış olan yuvasına yerleştirilir. Anaçla kalem iyice bağlanır ve bütün yara yerleri aşı macunuyla sıvanır.

Yarma aşı

Gövdesi bilek kalınlığında olan ve bu şekilde diğer aşılar uygulanamayan yumuşak çekirdekli meyve türlerinde yapılmaktadır. Anacın tepesi kesilir ve üzeri perdahlanır. Anacın tepesine yarma aşı usturası dikey bir şekilde konarak üzerine tahta tokmakla yavaş yavaş vurularak, anacın tepesi yarılır. Üzerinde 2-4 göz bulunan kalem de alttaki gözün iki yanından başlanarak düzgün bir şekilde yontulur. Kalem takılırken, anacın ve kalemin kabuklarının birbirine denk gelmesine dikkat edilir. Aşı yeri bağlanır ve yaralı kısımlar aşı macunu ile sıvanır.

İngiliz kalem aşısı

Kış aylarında cemakanda yapılan bir aşıdır. Anaç ile aşı kaleminin aynı kalınlıkta olmasına dikkat edilir. Anacın tepesi vurulur ve aşı bıçağı ile anacın tepesinden itibaren 3-4 santimlik bir kısmı, bir taraflı olmak üzere dikine kesilir. Üzerinde 4-5 gözü bulunan ve anaçla aynı kalınlıktaki kalemin alt ucu, anaçtaki gibi kesilir ve kalemin kesik kısmı anacın kesik kısmı üzerine oturtulur. Rafya ile bağlanır ve macunla sıvanır.